Μαντώ Μαυρογένους: Μια ξεχωριστή προσωπικότητα της Επανάστασης του 1821 - Πρότυπο αυταπάρνησης και θυσίας

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Η Μαντώ Μαυρογένους ήταν μια ξεχωριστή προσωπικότητα της Επανάστασης του 1821. Γόνος της πλούσιας οικογένειας του Νικολάου Μαυρογένη και της Ζαχαράτης Μπατή γεννήθηκε στην Τεργέστη το 1796 ή το 1797. Το βαφτιστικό της όνομα ήταν Μαγδαληνή (Σημ. Μανταλένα στα ιταλικά, που έγινε Μαντώ). 

Η Ναυπλιώτικη γενιά του ΟΧΙ

Του Τόλη Κοΐνη

Μαθητές του Γυμνασίου Ναυπλίου το 1934. Μια πλήρως οργανωμένη μπάντα. Σχολική όχι Δημοτική, η Δημοτική δημιουργήθηκε λίγο πιο μετά. 15-17 χρονών τότε. 21-23 χρονών το 1940. Βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή του Μετώπου. Οι περισσότεροι κάτω από την σημαία του 8ου Συντάγματος, την σημαία που δεν παραδώθηκε και κοσμεί τώρα το πολεμικό μας μουσείο.

Θρύλοι και παραδόσεις για τον προστάτη της Ασίνης Άγιο Δημήτρη

Ο Άγιος Δημήτρης και η πανούκλα

Κάποτε, στα τέλη του 19ου αιώνα, επιδημία πανούκλας μάστιζε τον οικισμό Τσέλου και υπήρχε ο φόβος ότι θα μεταδοθεί στην Ασίνη.

Καραντίνα: Ένα «όπλο» που γεννήθηκε τον Μεσαίωνα και επέστρεψε τον 21ο αιώνα

Μπορεί η «καραντίνα», μια λέξη που γεννήθηκε την εποχή του Μεσαίωνα για να επιστρέψει στη ζωή μας τον 21ο αιώνα, να μην είναι παλιά όσο η ανθρωπότητα. Είναι όμως παλιά όσο η θρησκεία αφού τις πρώτες αναφορές για την ανάγκη της απομόνωσης ως μέτρο πρόληψης της μετάδοσης των ασθενειών βρίσκει κανείς στο τρίτο βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης, το Λευιτικόν:

Ναύπλιο 1974: Πιτσιρικάδες με κοντά παντελονάκια παίζουν στην Πλατεία Συντάγματος

Στην κεντρική πλατεία Συντάγματος του Ναυπλίου πιτσιρικάδες με κοντά παντελονάκια παίζουν ποδόσφαιρο ενώ νεαροί με καμπάνα παντελόνια διασχίζουν τον δρόμο μπροστά από το παλιό τζαμί που εκείνα τα χρόνια ήταν ο κινηματογράφος «Τριανόν».

Μια λησμονημένη επέτειος: Η επάνοδος στο ΝΑΤΟ (19/10/1980)

Του Τόλη Κοΐνη

Μου την θύμισαν οι φίλοι από τις “Αργολικές Ειδήσεις”. Με προκάλεσαν, ως μεγαλύτερο, να περιγράψω αναμνήσεις. Μου έστειλαν και την φωτογραφία. Σίγουροι ότι θα με κεντρίσουν… Όχι μόνο το πέτυχαν αλλά με συγκίνησαν κιόλας.

Βλήμα σφενδόνης από το αρχαίο Άργος προπομπός του "bomb graffiti"

Το δηκτικό χιούμορ, o σαρκασμός ή μια καλοζυγισμένη προσβολή ενίοτε «πονούν» περισσότερο από το ίδιο το χτύπημα. «Μπισκοτάκια» 4.000 λιβρών με γέμιση Tritonal και γραμμένες με κιμωλία ευχές στον Χίτλερ για… Καλά Χριστούγεννα, «Πασχαλινές» βόμβες, προκλητικά σχόλια ή απλώς ωμές χυδαιότητες, στολίζουν βόμβες και πυραύλους εδώ και δεκαετίες. Το ‘bomb graffiti’ είναι μια από τις παραδόσεις του πολέμου και μάλιστα πολύ παλαιότερη απ’ ότι πιστεύετε.

Ο ανήσυχος βίος και ο ήσυχος θάνατος στο Ναύπλιο του Ιωάννη Βλασόπουλου

Του Τόλη Κοΐνη

Μαζί με τον πρώτον «Αντιπρέσβη» της Ρωσίας στο Ναύπλιο, τον Κατακάζη, τοποθετήθηκε και ένας γενικός πρόξενος στην Πελοπόννησο. Μέχρις εδώ τίποτε το περίεργο. Μόνο που ο Γενικός Πρόξενος ήταν περίπου 88 χρονών!!! Τριάντα χρόνια γηραιότερος και από τον Γέρο του Μωριά.

10 Οκτωβρίου του 1862: Η κατάργηση της Βασιλείας του Όθωνα

Ήταν η νύχτα 10 προς 11 Οκτωβρίου του 1862 όταν εκδίδεται Ψήφισμα του Έθνους για την κατάργηση της Βασιλείας του Όθωνα .

Το «Φονικό του Κυβερνήτη» - Ηχογράφηση του 1992 (εξαιρετικό μην το χάσετε)

Από το αρχείο του Προοδευτικού Συλλόγου Ναυπλίου "Ο ΠΑΛΑΜΗΔΗΣ". Επιμέλεια: κ. Γιώργος Καρατάσος.Το «Φονικό του Κυβερνήτη» - Ηχογραφήθηκε το 1992 στα στούντιο της Δημοτικής Ραδιοφωνίας 89.1 Ναυπλίου.

14 Σεπτεμβρίου 1944: Oι Γερμανοί φεύγουν από το Άργος - Οι αντάρτες εισέρχονται πανηγυρικά στην πόλη

 Στα τέλη Αυγούστου του ΄44 ήταν πια κοινό μυστικό πως οι Γερμανοί ετοιμάζονταν να φύγουν από το Άργος. Η αναχώρηση τους ήταν πλέον θέμα χρόνου. Αυτό όμως δεν τους έκανε λιγότερο επικίνδυνους. Και οι κάθε είδους προφυλάξεις ήσαν αναγκαίες. Οι αντάρτες ήσαν έτοιμοι να μπουν στην πόλη. Από την άλ­λη πλευρά και τα ΤΑ είχαν αξιόλογη δύναμη. Η Πολιτοφυλακή δεν είχε αναλάβει επιθετικές ως τότε επιχειρήσεις. Είχε περιορισθεί σε ενέργειες αυτοπροστασίας. Η δύναμη τέλος της Χωροφυλακής ήταν αμελητέα.

Στις 11 Σεπτεμβρίου του 1938 η Επίδαυρος «αναπνέει» έπειτα από 2.000 χρόνια

 Όπως αναφέρει ο Παυσανίας, το αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, το οποίο βρίσκεται στην Αργολίδα κατασκευάστηκε από τον λαμπρό αρχιτέκτονα της εποχής, Πολύκλειτο τον Νεότερο. Η χρονολόγηση του «ζωντανότερου» αρχαιοελληνικού μνημείου, χωρίζεται σε δύο φάσεις. Η πρώτη ήταν στα τέλη του 4ου αιώνα και η δεύτερη στα μέσα του 2ου αιώνα.

8 Σεπτεμβρίου 1822: Η Ναυμαχία των Σπετσών

Η Ναυμαχία των Σπετσών έγινε από τις 8 έως τις 13 Σεπτεμβρίου 1822 ήταν μια σημαντική σύγκρουση μεταξύ Ελλήνων και Οθωμανών κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821.

3 Σεπτεμβρίου 1843: Η επανάσταση που ανάγκασε τον Όθωνα να παραχωρήσει σύνταγμα

Νύχτα, 3ης Σεπτεμβρίου 1843. Φανταστικός πινάκας αγνώστου ζωγράφου της εποχής. Ο ζωγράφος παρουσιάζει σε πρώτο πλάνο το συνταγματάρχη Δημήτριο Καλλέργη έφιππο έξω από τα ανάκτορα, να ζητά Σύνταγμα, από το βασιλέα Όθωνα και την Αμαλία. (Συλλογή Λάμπρου Ευταξία)

Ένας Ρώσος πράκτορας στο Ναύπλιο

Του Τόλη Κοϊνη

Σαν σκιά πέρασε από την πόλη μας στα δυο σημαντικά χρόνια, 1833-1834. Κατέγραφε τα πάντα. Έστελνε λεπτομερειακές αναφορές για τις ίντριγκες που εκτυλίσσονταν στο Ναύπλιο. Αυτόπτης μάρτυρας στην μεταφορά του Κολοκοτρώνη από τις φυλακές της Ακροναυπλίας στο Βουλευτικό, την πρώτη μέρα της πολύκροτης δίκης. 

Σόνια Στεφανίδου: Η πρώτη Ελληνίδα αλεξιπτωτίστρια που έδρασε και ως πράκτορας

Πόσοι γνωρίζουν ότι στον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, μια ατρόμητη Ελληνίδα εκπαιδεύτηκε ως κομάντο και αλεξιπτωτίστρια και έδρασε ως πράκτορας στην κατεχόμενη πατρίδα μας;

Επρόκειτο για τη Σόνια-Σοφία Στεφανίδου, πρωτότοκη κόρη του Πόντιου γιατρού και θερμού πατριώτη Φιλοποίμενα Στεφανίδη. Γεννήθηκε στην Οδησσό της Ουκρανίας το 1907 και σε ηλικία πέντε ετών μετέβη στην Αθήνα, καθώς ο πατέρας της κατατάχθηκε ως εθελοντής γιατρός στον Ελληνικό Στρατό, κατά τους βαλκανικούς πολέμους. Ο Φιλοποίμενας φρόντισε να μεταδώσει την φλογερή αγάπη προς την πατρίδα στην κόρη του.

Η εθελοντική κατάταξη

Ακολουθώντας το παράδειγμα του πατέρα της, λίγους μήνες πριν από την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου, η Σόνια γράφτηκε εθελοντικά στο Σχολείο Νοσοκόμων Παθητικής Αεράμυνας. Αμέσως με την κήρυξη του πολέμου, ζήτησε άδεια κατάταξης σε στρατιωτική υπηρεσία καθώς, όπως έγραψε: «εθεώρησα καθήκον μου όπως και εγώ προσφέρω ότι ηδυνάμην περισσότερον, χάριν του Ιερού Αγώνος» .

Στα τέλη Νοεμβρίου 1940, παρουσιάστηκε για εκπαίδευση αδελφής νοσοκόμας στο νοσοκομείο « Ερυθρός Σταυρός» της Αθήνας. Στις 15 Ιανουαρίου 1941, με εμφανή ανυπομονησία, έστειλε επιστολή στον Υπουργό Στρατιωτικών με την οποία του ζητούσε μετάθεση στην πρώτη γραμμή! Τελικά, στις 7 Απριλίου, την επομένη της γερμανικής επίθεσης στην Ελλάδα παρουσιάστηκε για ανάληψη υπηρεσίας στο 1ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων.

Δεκατρείς ημέρες μετά, το 2ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο της πόλης βομβαρδίστηκε ανηλεώς από την Ιταλική Αεροπορία. Η Σόνια έτρεξε από τους πρώτους για να βοηθήσει τους πολυάριθμους τραυματίες. Δεν δίστασε, μάλιστα, να συγκεντρώσει τα διαμελισμένα μέλη των άτυχων θυμάτων! Μετά τη συνθηκολόγηση του Ελληνικού Στρατού, επέστρεψε στην Αθήνα. Όμως, η ζωή στην κατεχόμενη πόλη δεν της ταίριαζε. «Η θέα του αγκυλωτού σταυρού επάνω στην Ακρόπολη θανατώνει την ψυχή μου», έγραφε.

Μετά από μια Οδύσσεια 2 ½ μηνών, κατά τη διάρκεια της οποίας επέδειξε αξιοθαύμαστη τόλμη και αντοχή, κατάφερε να φθάσει στη Μέση Ανατολή. Εκεί, ζήτησε επίμονα να καταταγεί στον Βασιλικό Ελληνικό Στρατό Μέσης Ανατολής, ο οποίος συγκροτήθηκε από τα υπολείμματα των ελληνικών μονάδων που είχαν καταφύγει στην Αίγυπτο.

Την 1η Ιουνίου 1942, κλήθηκε για υπηρεσία στο 1ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αλεξάνδρειας. Ωστόσο, η υπήρεσία της νοσοκόμας δεν της αρκούσε. Στις 8 Απριλίου 1943 ζήτησε από τον εμβρόντητο πρωθυπουργό Εμμανουήλ Τσουδερό να καταταγεί σε μονάδα καταδρομών (commando). Παραδόξως για τα ελληνικά ήθη, το αίτημά της έγινε δεκτό και η ατρόμητη Πόντια βρέθηκε να εκπαιδεύεται από τους Βρετανούς στη συλλογή, αναφορά και ασφάλεια πληροφοριών, στην κρυπτογράφηση, στη χρήση ασυρμάτου και στην πτώση με αλεξίπτωτο! Η επίδοσή της μάλιστα, χαρακτηρίστηκε ως «υψηλού επιπέδου».

Η πρώτη Ελληνίδα αλεξιπτωτίστρια

Στις 2 Ιουλίου 1943, η Στεφανίδου έπεσε με αλεξίπτωτο, ως μέλος ομάδας πρακτόρων, κοντά στη Φλώρινα, με αποστολή τη συλλογή πληροφοριών. Μεταμφιεσμένη πότε σε ζητιάνα και πότε σε χωρική, μετέβαινε σε κατοικημένες περιοχές και μάζευε πληροφορίες, που θα ήταν δύσκολο να εντοπίσει ένας άνδρας κατάσκοπος.

Στις 2 Σεπτεμβρίου 1943, η δράση της ως κατασκόπου φάνηκε να τελειώνει άδοξα, καθώς ολόκληρη η ομάδα συνελήφθη από τους Γερμανούς. Εντελώς ανέλπιστα όμως, ένας Γερμανός φρουρός τους βοήθησε να δραπετεύσουν! Η Σόνια κατέφυγε στην Καλαμπάκα, στην περιοχή της Νεράιδας, όπου λειτουργούσε στρατηγείο ανταρτών με Βρετανούς συνδέσμους.

Τον Δεκέμβριο του 1943, η Στεφανίδου επέστρεψε στην Αίγυπτο και κατατάχθηκε στο νεοσύστατο Εθελοντικό Στρατιωτικό Σώμα Ελληνίδων, με βαθμό αντίστοιχο του ανθυπολοχαγού. Σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες, η Ελληνίδα πράκτορας μετέβη σε αποστολή στην Κρήτη (Ιανουάριος-Οκτώβριος 1944). Εκεί, ήλθε σε επαφή με έναν από τους πρωτεργάτες της αντίστασης στο νησί, τον Μανώλη Μπαντουβά. Ωστόσο, ακόμη δεν έχουμε μάθει για ποιό λόγο συναντήθηκαν. Η μυστικότητα και το γεγονός ότι τα αρχεία των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών παραμένουν πεισματικά κλειστά, δεν επιτρέπουν την πλήρη εξέταση των αποστολών της.

Η αίτηση να πολεμήσει τους Ιάπωνες!

Μετά την αποχώρηση των Γερμανών από την Ελλάδα, η Στεφανίδου επέστρεψε μαζί με την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση. Τον Μάιο του 1945, ο πόλεμος στην Ευρώπη τελείωσε με την ολοκληρωτική ήττα της χιτλερικής Γερμανίας. Από τον άλλοτε παντοδύναμο Άξονα, μόνο η Ιαπωνία συνέχιζε να μάχεται. Προφανώς, ο κίνδυνος είχε γίνει δεύτερη φύση για τη Στεφανίδου. Δεν εξηγείται αλλιώς η υποβολή αίτησής της, να ενταχθεί στον Αμερικανικό Στρατό ως αλεξιπτωτίστρια, προκειμένου να συμμετάσχει στο θέατρο επιχειρήσεων του Ειρηνικού! Η αίτησή της απορρίφθηκε. Ο πόλεμος για την Ελληνίδα κομάντο είχε τελειώσει.

Μετά τον πόλεμο

Τα χρόνια της ειρήνης, η Στεφανίδου εργάστηκε ως υπάλληλος του Υπουργείου Εξωτερικών, στη Διεύθυνση Εθιμοτυπίας. Παρέμεινε σεμνή και αφανής και δεν επεδίωξε ποτέ να εξαργυρώσει την πλούσια πολεμική της δράση.

Τιμήθηκε με πλήθος μεταλλίων, μεταξύ αυτών και το Χρυσούν Αριστείο Ανδρείας, την ανώτατη τιμητική διάκριση που απονέμεται σε καιρό πολέμου!

Πέθανε την άνοιξη του 1990. Τελευταία της επιθυμία ήταν να ταφεί με μια απλή τελετή, φορώντας τη στρατιωτική της στολή και τα παράσημά της.

Νίκος Γιαννόπουλος ιστορικός.

Ο Ναυπλιώτης που συμμετείχε με τον Μαγγελάνο στον πρώτο περίπλου της γης

 Στις 20 Σεπτεμβρίου του 1519, ο Πορτογάλος θαλασσοπόρος Φερδινάνδος Μαγγελάνος, για λογαριασμό των Ισπανών, αναχωρεί από το Σανλούκαρ της Ισπανίας με σκοπό να ανακαλύψει το θαλάσσιο πέρασμα νότια της Αμερικανικής ηπείρου και να φτάσει στα Νησιά των Μπαχαρικών.

"Οι Οθωμανίδες κυρίες του Ναυπλίου" επί των επάλξεων

Του Τόλη Κοϊνη

Όχι αυτές του βιβλίου μου. Οι κανονικές. Αυτές που αποκαλούσαν την πόλη μας Anabolu και την έγραφαν (οι ελάχιστες που ήξεραν να γράφουν) με τα αραβικά γράμματα που βλέπετε δίπλα.

Νοσταλγική περιήγηση στο Ναύπλιο του 1974 (βίντεο)

Στην κεντρική πλατεία Συντάγματος του Ναυπλίου το 1974 πιτσιρικάδες με κοντά παντελονάκια παίζουν ποδόσφαιρο ενώ νεαροί με καμπάνα παντελόνια διασχίζουν τον δρόμο μπροστά από το παλιό τζαμί που εκείνα τα χρόνια ήταν ο κινηματογράφος «Τριανόν».

Ιλαρίων Τουρέ: Ο Γάλλος φιλέλληνας που ίδρυσε το Πυροσβεστικό Σώμα στην Ελλάδα - Η δράση του στο Ναύπλιο και το Άργος

Ο Συνταγματάρχης Auguste Hilarion Touret (Ιλαρίων Τουρέ) ήταν μία από τις ευγενέστερες μορφές φιλέλληνα.