Παρουσιάστηκε το βιβλίο "Άγιοι στην κόλαση" της Γκέλης Ντηλιά στην Αθήνα

Ο Διονύσης Χιόνης, δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω και εγκληματολόγος, που προλόγισε το βιβλίο,μίλησε με ενθουσιασμό για μια συναρπαστική ιστορία που αποτυπώνει διαχρονικές έννοιες της ζωής, τον έρωτα, τις ανθρώπινες αδυναμίες,τη φιλία, την οικογένεια και από την άλλη δεν παραλείπει να θίξει μοντέρνα και επίκαιρα ζητήματα, όπως η ταυτότητα φύλου και ο σεξουαλικός προσανατολισμός, επιχειρώντας έναν αρκετά μοντέρνο και καινοτόμο συνδυασμό. 

Χάρη στην πολύ βαθιά γνώση της φυλακής που έχει η συγγραφέας διακρίνονται πολλά στοιχεία για το έγκλημα, τον εγκληματία, τον επίσημο και ανεπίσημο κοινωνικό έλεγχο. Έτσι όπως προσεγγίζει το εγκληματικό φαινόμενο, καταλαβαίνει κανείς και ποια είναι η θέση της απέναντι στην εγκληματογένεση. Στο βιβλίο ασχολείται με τις κοινωνικές επιδράσεις που οδηγούν κάποιον στο έγκλημα. Είναι πολύ αρεστές οι Λομπροζιανές θεωρίες στη λογοτεχνία όπου ο κακός γεννιέται για να είναι κακός και το πεπρωμένο του είναι κακό. 

Η συγγραφέας όμως δεν το ασπάζεται αυτό. Έχοντας δουλέψει στη φυλακή, φαίνεται ότι δεν αρκείται στο μάθημα, αλλά έχει την ευαισθησία να αφουγκραστεί τους κρατούμενους και την ικανότητα να μεταβολίσει όλα τα ερεθίσματα που λαμβάνουν οι κεραίες της στον αέρα της φυλακής, κάτι που δεν είναι καθόλου απλό. Επίσης σε όλο το έργο είναι διάχυτη η πολύ καλή σχέση που έχει με τη μουσική, χωρίς περιχαρακώσεις και ετικέτες. Το ίδιο γίνεται και με τα βιβλία, επειδή η ηρωίδα είναι βιβλιοθηκονόμος. 

Η ιστορία κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον και η πλοκή της κορυφώνεται στο σημείο που πρέπει να κορυφωθεί. Έχει έναν άμεσο τρόπο γραφής όπου τα εξιστορούμενα γεγονότα διαδέχονται το ένα το άλλο γρήγορα, αλλά όχι βιαστικά. Δίνει ένα αισιόδοξο μήνυμα μέσω της βασικής ηρωίδας, που επιδεικνύει μεγάλα αποθέματα ψυχικής ανθεκτικότητας. Πρόκειται για μια δυναμική πρώτη εμφάνιση σε μυθιστόρημα. Για όσους ξέρουμε το έργο της, δεν ήταν έκπληξη. Έκπληξη ήταν το ότι δεν το είχε κάνει νωρίτερα.

Η διδακτορική διατριβή της φιλολόγου ΒιβήςΚοψιδά-Βρεττού, αφορά στο έγκλημα στη Λευκάδα 1900-1940. Η καθηγήτρια ΕΚΠΑ, συγγραφέας και ποιήτρια, που πήρε την σκυτάλη χαρακτήρισε το μυθιστόρημα της κοινωνικό.Οι χαρακτήρες προέρχονται από τα μεσαία και τα μικροαστικά κοινωνικά στρώματα. Όμως υπάρχουν ψυχολογικά αδιέξοδα και η κοινωνία εισέρχεται με ό,τι πιο νοσηρό έχει, με αποτέλεσμα η παθογένεια να συναντιέται με την παθολογία των ανθρώπων. Η παθολογία περνάει στο άτομο, το άτομο περνάει στην κοινωνία και γίνεται ένα κομμάτι αυτής της νοσηρότητας. 

Η συγγραφέας εκτός από δασκάλα αγγλικών είναι και παιδαγωγός αξιών. Η παιδαγωγική δεν αφορά μόνο τα παιδιά, αλλά και την κοινωνία ολόκληρη. Η συγγραφέας απομυθοποίησε το κακό που φέρουν οι εγκληματίες, τους πρόσφερε τον καλύτερο εαυτό της, ώστε αν αυτοί εκπροσωπούν κάτι κακό ή διαβολικό να συγκρουστεί θετικά με το φορτίο της καλοσύνης που φέρει και να αφοπλιστούν από ό,τι αρνητικό. 

Αυτό ονομάζεται αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Αν δείξουμε ότι ο κακός μαθητής που δεν διαβάζει μας ενοχλεί, θα γίνει χειρότερος από ότι το πεπρωμένο του έχει ορίσει να γίνει. Αν όμως τον εντάξουμε στην κοινή αποστολή του διδάσκοντα και του δώσουμε ρόλο που μπορεί να προσφέρει, θα εγκλιματιστεί. Η λογοτεχνία διαφέρει από την πολιτική εξέταση των κοινωνικών ζητημάτων και από την εγκληματολογία. Διότι η αποστολή της είναι να πραΰνει τον άνθρωπο, να ανασύρει από μέσα του την ανθρωπιά και των έλεον, όπως έλεγαν οι αρχαίοι, κάτι που στην εποχή ονομάζεται ενσυναίσθηση. Όμως η πιο παλιά λέξη της παράδοσης είναι συμπόνια. Η λογοτεχνία δεν έχει ψευδαισθήσεις.

Ο Γιάννης Πανούσης έκλεισε την παρουσίαση λέγοντας ότι το βιβλίο αυτό είναι ένα παλίμψηστο στο οποίο υπάρχουν τέσσερα επίπεδα προσέγγισης.Το εγκληματοσωφρονιστικό, που είναι μια προσέγγιση ανθρωπιστική, διότι έχει στο κέντρο της τον άνθρωπο- εγκληματία και τον άνθρωπο- κρατούμενο που δεν είναι ούτε άγιος ούτε διάβολος. Υπάρχει ένας σύνδεσμος ανάμεσα στο ατύχημα που συμβαίνει, τον φόνο, την αυτοκτονία, το στίγμα του φυλακισμένου πατέρα, τα λάθη και την εξιλέωση, την περιγραφή των φυλακών, την αόρατη ψυχική νόσο, την κακοποίηση και την ενδοοικογενειακή βία.

Το δεύτερο στοιχείο είναι μια φιλοσοφική-υπαρξιακή προσέγγιση. Υπάρχει το καλό και το κακό; Τι συμβαίνει ανάμεσα στην απόρριψη, την βούληση και τη βία; Στη σελίδα 41 γράφει ότι μερικοί άνθρωποι είναι εθισμένοι στην τύχη. Πόσο διαρκεί η τύχη;Θα μπορούσε κανείς να το δει και ως πεζογραφική ποίηση. Η σχέση μύθου, παραμυθιού και πραγματικότητας. Πώς, πότε και γιατί συναντιούνται οι γραμμές, δηλαδή οι ιστορίες των ανθρώπων.Υπάρχει μια μυθοπλαστική πραγματικότητα εγκλημάτων, ένα truecrime σε μυθοπλαστική μορφή.

Η Γκέλη, σαν τους ήρωές της και ειδικά τον Βασίλη, πηγαίνει απέναντι στο ρεύμα ακολουθώντας ένα alterego μιας ποιητικής διαίσθησης απέναντι στο ego που είναι η πραγματική ζωή. Αυτό την οδηγεί σε ένα λογοτεχνικό έργο. Είναι λογοτεχνία αυτό που κάνει, δεν είναι μια περιγραφή. Οι σκέψεις της είναι μαυροντυμένες. Δίνει όμως στον ήρωα ένα παρόν στο μέλλον, γιατί δεν έχει παρελθόν όπως γράφει. Το ρήμαξε ο ίδιος όμως το παρελθόν.

«Τζάμπα τυρί μόνο στη φάκα βρίσκεις», γράφει η συγγραφέας. Τι σημαίνει αυτό; Αθώοι, λιγότερο αθώοι, ένοχοι, ακόμα λιγότερο ένοχοι, πρέπει να βρούμε τρόπο να ξεφύγουμε από τις παγίδες της ζωής. Δεν μπορούμε να τα χρεώσουμε όλα στους άλλους, ούτε στη μοίρα. Πρέπει να βρούμε τρόπο. Γιατί αυτό είναι και η υπεκφυγή της προσωπικής μας ενοχής, ότι δηλαδή για όλα φταίει κάποιος άλλος. Όχι δεν φταίνε πάντα οι άλλοι.

Στην παρουσίαση παραβρέθηκε ο βουλευτής Αργολίδας Γιώργος Γαβρήλος.

Το βιβλίο της Γκέλης Ντηλιά, Άγιοι στην κόλαση, εκδόσεις ΑΩ, παρουσιάστηκε στο Αθηναϊκό κοινό, την Δευτέρα 27/1/2025.