Ξενόφιλος και Στράτωνας: Οι περίφημοι γλύπτες από το Άργος

Ο Ξενόφιλος υπήρξε γλύπτης (2ος-1ος π.Χ. αιώνας). Καταγόταν από το Άργος και ήταν γιος του Στράτωνα. Στις πηγές αναφέρεται συνήθως σε συνδυασμό με τον γιο του Στράτωνα, επίσης γλύπτη. 

Ο Ξενόφιλος φέρεται να υπέγραψε μόνος του το λεγόμενο «άγαλμα του Πατροκλή» στο Ασκληπιείο της Επιδαύρου, καθώς και μία βάση αγάλματος που εντοπίστηκε στη Θόλο των Δελφών. 

Σύμφωνα με τον Παυσανία, ο Ξενόφιλος και ο γιος του Στράτων ήταν οι δημιουργοί του λατρευτικού μαρμάρινου γλυπτικού συμπλέγματος στο ιερό του Ασκληπιού στο Άργος. 

Το σύμπλεγμα περιλάμβανε καθιστό άγαλμα του Ασκληπιού και όρθιο της Υγείας. Στο ίδιο ιερό φέρεται να υπήρχαν και αγάλματα των ίδιων των δύο καλλιτεχνών. 

Ο Ξενόφιλος και ο Στράτων μνημονεύονται σε σειρά επιγραφών προερχόμενων από το Άργος, τις Κλεωνές, την Επίδαυρο, τη Σικυώνα και τους Δελφούς, όπου είχαν εργαστεί και δημιουργήσει πλήθος έργων. 

Με βάση τη γραφή των επιγραφών και τα πρόσωπα των χορηγών —ορισμένα από τα οποία απαντούν και σε άλλες επιγραφικές μαρτυρίες— η περίοδος δραστηριότητας του Ξενόφιλου και του Στράτωνα μπορεί να τοποθετηθεί με ασφάλεια στο διάστημα περίπου μεταξύ του 130 και του 80 π.Χ.

Ενδεικτικά, ασβεστολιθικό βάθρο χάλκινου ανδριάντα από την Αγορά της Μεσσήνης φέρει την υπογραφή των δύο γλυπτών από το Άργος:
"Ξενόφιλος Στράτω[νος]
Στράτων Ξενοφίλου
Ἀργεῖοι ἐποίησαν".

Επίσης, σε επιγραφή που βρίσκεται εντοιχισμένη στο ναό της Θεοτόκου στο Μέρμπακα της Αργολίδας, διαβάζουμε:
"Ξενόφιλος καί
Στράτων
Ἀργεῖοι ἐποίησαν".

Το ίδιο ακριβώς κείμενο σώζεται και σε επιγραφή που βρέθηκε στις Κλεωνές της Κορινθίας.
Επιγραφή από τους Δελφούς:
"Ξενόφιλος Στράτωνος καὶ Στράτων Ξενοφίλον
Ἀργεῖοι ἐποίησαν".

Γιώργος Στείρης

Καθηγητής Φιλοσοφίας ΕΚΠΑ