Συγγραφέας: Δημήτρης Παϊταρίδης
Η μελέτη επικεντρώνεται στην ανταγωνιστικότητα τιμής της ελληνικής οικονομίας, λαμβάνοντας υπόψη και την ποιοτική/διαρθρωτική διάσταση της ανταγωνιστικότητας. Αρχικά παρουσιάζονται οι κλάδοι με τις μεγαλύτερες παραγωγικές δυνατότητες και η συμβολή τους στην εξέλιξη της συνολικής παραγωγικότητας. Στη συνέχεια αναλύεται το συνολικό και κλαδικό μοναδιαίο κόστος εργασίας και με ποιον τρόπο οι μεταβολές στην παραγωγικότητα επιδρούν στο εργασιακό κόστος. Όμως, επειδή στο διεθνές εμπόριο σημασία έχει το εργασιακό κόστος κυρίως στα εμπορεύσιμα αγαθά και υπηρεσίες, η ανάλυση εξειδικεύεται και στους δύο βασικούς τομείς των εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών. Από τις εκτιμήσεις προκύπτει πως στον εμπορεύσιμο τομέα ο ρυθμός αύξησης του Μοναδιαίου Κόστους Εργασίας (ΜΚΕ) ήταν σαφώς χαμηλότερος σε σχέση με τον μη εμπορεύσιμο τομέα. Αυτό καταδεικνύει πως οι επιπτώσεις της αύξησης του ΜΚΕ στην τιμή των εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών δεν είναι τόσο ισχυρές.
Ένα βασικό συμπέρασμα της μελέτης είναι πως οι υφεσιακές πολιτικές που εφαρμόστηκαν στην Ελλάδα όχι μόνο δεν είχαν ουσιαστική συμβολή στην ανάταση της ανταγωνιστικότητας, αλλά ταυτόχρονα: α) ενέτειναν τα ήδη υπαρκτά δομικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας και β) επιδείνωσαν τον καταμερισμό εργασίας στο εσωτερικό της Ευρωζώνης. Ειδικότερα από τη σύγκριση της ελληνικής οικονομίας με εννέα χώρες της Ευρωζώνης προκύπτει πως από το 1995 μέχρι το 2004, οι δέκα πιο ανταγωνιστικοί εμπορεύσιμοι κλάδοι της ελληνικής οικονομίας έναντι των αντίστοιχων κλάδων των χωρών-μελών της ΟΝΕ βασίζονταν πρωτίστως σε ένα συνδυασμό υψηλότερης παραγωγικότητας και χαμηλότερων μισθών. Όμως, από το 2004 και μετά, η ανταγωνιστικότητά τους βασίζεται κυρίως στους χαμηλότερους μισθούς. Οι μεταβολές αυτές φανερώνουν τη σημαντική υποβάθμιση που έχει υποστεί η ελληνική οικονομία, καθώς αποκτά όλο και εντονότερα τα χαρακτηριστικά αναπτυσσόμενων χωρών, όπως ο συνδυασμός χαμηλής τεχνολογικής ανάπτυξης και συμπίεσης των ονομαστικών μισθών στα όρια της επιβίωσης∙ μια αρνητική τάση που κορυφώθηκε κατά την περίοδο της ελληνικής κρίσης.
Επιπλέον, πέρα από το εργασιακό κόστος, ερευνάται και το περιθώριο κέρδους ως προσδιοριστική παράμετρος της ανταγωνιστικότητας τιμής. Η εκτίμηση του περιθωρίου κέρδους δείχνει πως από το 1995 έως το 2010 δεν είχε αρνητικές επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα λόγω της πτωτικής του τάσης.
Αντίθετα, κατά την περίοδο της κρίσης το περιθώριο κέρδους της ελληνικής οικονομίας σε σχέση με εκείνο των χωρών-μελών της ΟΝΕ εμφανίζει μια ανάκαμψη που είναι ακόμα πιο έντονη στον τομέα των εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών. Η εξέλιξη αυτή μπορεί να ακυρώνει τα όποια οφέλη από τη μείωση του εργασιακού κόστους στην ανταγωνιστικότητα της τιμής και ειδικά στην περίπτωση που η αυξανόμενη κερδοφορία δεν μετασχηματίζεται σε νέες επενδύσεις.
Περισσότερες πληροφορίες για το Παρατηρητήριο Οικονομικών και Κοινωνικών Εξελίξεων του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ
Το Παρατηρητήριο Οικονομικών και Κοινωνικών Εξελίξεων του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ αποτελεί έναν χώρο έρευνας και δράσης που απευθύνεται στους εργαζομένους, στην ακαδημαϊκή κοινότητα, στους φορείς χάραξης πολιτικής και στο σύνολο των πολιτών. Στόχος του είναι να προσφέρει επιστημονικά τεκμηριωμένες αναλύσεις για μια σειρά κοινωνικών και οικονομικών ζητημάτων που βρίσκονται στο επίκεντρο της τρέχουσας συγκυρίας και που έχουν άμεση σχέση με τα συμφέροντα του κόσμου της εργασίας. Το Παρατηρητήριο είναι σημείο συνάντησης και δημιουργικού διαλόγου πληθώρας ερευνητών, με απώτερο στόχο την ανάδειξη διαστάσεων των σύγχρονων οικονομικών και κοινωνικών φαινομένων που έχουν ιδιαίτερη αξία για την οπτική των εργαζομένων και των συνδικάτων. Παράλληλα, η ερευνητική του δραστηριότητα εντάσσεται σε μια ευρύτερη προσπάθεια καταγραφής πολιτικών που δύνανται να συνεισφέρουν με ουσιαστικό τρόπο στην επίλυση των σημαντικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει στην τρέχουσα περίοδο ο κόσμος της εργασίας.
Η δραστηριότητα του Παρατηρητηρίου επικεντρώνεται σε τρεις βασικούς τομείς: α) στην οικονομία και την ανάπτυξη, β) στο κοινωνικό κράτος και το μέλλον της εργασίας και γ) στην ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού σε περιβάλλον δημοκρατίας και ισότητας. Ο πρώτος τομέας αφορά τα αίτια και τις επιπτώσεις της πρόσφατης οικονομικής κρίσης, τις σύγχρονες προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει ο δημόσιος τομέας και η δημοσιονομική πολιτική στην Ελλάδα, καθώς και τις αλλαγές που είναι αναγκαίο να πραγματοποιηθούν στο αναπτυξιακό πρότυπο της χώρας. Ο δεύτερος τομέας αναφέρεται στην ασκούμενη κοινωνική πολιτική, στα ζητήματα της φτώχειας και των ανισοτήτων, στις εργασιακές σχέσεις και στο θεσμικό πλαίσιο των αγορών εργασίας. Ιδιαίτερη έμφαση δίνει στην ανάλυση της τρέχουσας συγκυρίας και στην αποδόμηση που επιχειρείται σε μια σειρά δικαιωμάτων και κατακτήσεων των εργαζομένων. Τέλος, ο τρίτος τομέας επικεντρώνεται σε θέματα που αφορούν την εκπαίδευση και την κατάρτιση των εργαζομένων, τις ποιοτικές και ποσοτικές διαστάσεις της ανεργίας, τον κοινωνικό αποκλεισμό και το ρατσισμό που βιώνει σημαντική μερίδα των εργαζομένων και των ανέργων στη χώρα.
Είναι προφανές ότι οι τρεις προαναφερθέντες τομείς έχουν επικαλύψεις μεταξύ τους. Μέσα από τα κείμενά του το Παρατηρητήριο επιδιώκει να αναδείξει αυτές τις επικαλύψεις και να φέρει στην επιφάνεια τα οφέλη που μπορεί να προκύψουν από την πολύπλευρη ανάλυση των σύγχρονων οικονομικών και κοινωνικών φαινομένων. Στο πλαίσιο της προσπάθειας που επιχειρείται, θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική η κατάθεση παρατηρήσεων, προτάσεων αλλά και εναλλακτικών προσεγγίσεων από όσους και όσες επιθυμούν να συνεισφέρουν στην ερευνητική δραστηριότητα του Παρατηρητηρίου.
Για περισσότερες πληροφορίες
Φαίη Αθουσάκη,
Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2108202257 e-mail: f.athousaki@inegsee.gr
