Ο τετράνυχος αυτός (Εικ. 1) είναι ένα πολυφάγο είδος καθώς εκτός από τα εσπεριδοειδή προσβάλει και άλλες καλλιέργειες όπως το αμπέλι, το κολοκύθι, τη μελιτζάνα, το φασόλι, το πεπόνι, τη ροδακινιά και τη βερυκοκκιά, οι οποίες υπάρχουν στην περιοχή μας.
Εικ. 1: Τέλειο έντομο E. orientalis με χαρακτηριστικό καστανό χρωματισμό.
Μέχρι σήμερα στον Ευρωπαϊκό χώρο η παρουσία του τετρανύχου αυτού έχει καταγραφεί στην Ισπανία και στην Κύπρο, ενώ έχει εντοπιστεί επίσης στην Ασία, στην Αφρική, στην Αυστραλία και στην Αμερική.
Η παρουσία του στη χώρα μας διαπιστώθηκε στις 11-11-2001 στην περιοχή του παλιού Αεροδρομίου του Ελληνικού σε λεμονιά, που βρισκόταν κοντά στην είσοδο εμπορευμάτων. Το γεγονός αυτό μπορεί να ερμηνευτεί ότι το συγκεκριμένο παθογόνο «έφτασε» στη χώρα μέσω εμπορευμάτων. Στη συνέχεια εντοπίστηκε σε άλλες συνοικίες της Αθήνας, στα Μέγαρα, στους Αγ. Θεοδώρους Κορινθίας, στο Τυμπάκι Ηρακλείου, στο Καλό Χωριό Λασιθίου και στο Άστρος Κυνουρίας.
Η Υπηρεσία μας από το 2009 και μέχρι σήμερα διενεργεί στο Νομό επισκοπήσεις για τον εντοπισμό και την παρακολούθηση της εξάπλωσης νέων παθογόνων για τη χώρα μας. Έτσι για πρώτη φορά το Σεπτέμβριο του έτους 2010 ο καστανός τετράνυχος εντοπίστηκε στο Νομό Αργολίδας. Συγκεκριμένα βρέθηκε σε κτήματα με μανταρινιές και πορτοκαλιές στα Ίρια, σε λεμονιές στην αστική περιοχή της Κίου καθώς και σε πορτοκαλιές σε κήπους του ΄Αργους (Εικ. 2).
Μέχρι σήμερα στον Ευρωπαϊκό χώρο η παρουσία του τετρανύχου αυτού έχει καταγραφεί στην Ισπανία και στην Κύπρο, ενώ έχει εντοπιστεί επίσης στην Ασία, στην Αφρική, στην Αυστραλία και στην Αμερική.
Η παρουσία του στη χώρα μας διαπιστώθηκε στις 11-11-2001 στην περιοχή του παλιού Αεροδρομίου του Ελληνικού σε λεμονιά, που βρισκόταν κοντά στην είσοδο εμπορευμάτων. Το γεγονός αυτό μπορεί να ερμηνευτεί ότι το συγκεκριμένο παθογόνο «έφτασε» στη χώρα μέσω εμπορευμάτων. Στη συνέχεια εντοπίστηκε σε άλλες συνοικίες της Αθήνας, στα Μέγαρα, στους Αγ. Θεοδώρους Κορινθίας, στο Τυμπάκι Ηρακλείου, στο Καλό Χωριό Λασιθίου και στο Άστρος Κυνουρίας.
Η Υπηρεσία μας από το 2009 και μέχρι σήμερα διενεργεί στο Νομό επισκοπήσεις για τον εντοπισμό και την παρακολούθηση της εξάπλωσης νέων παθογόνων για τη χώρα μας. Έτσι για πρώτη φορά το Σεπτέμβριο του έτους 2010 ο καστανός τετράνυχος εντοπίστηκε στο Νομό Αργολίδας. Συγκεκριμένα βρέθηκε σε κτήματα με μανταρινιές και πορτοκαλιές στα Ίρια, σε λεμονιές στην αστική περιοχή της Κίου καθώς και σε πορτοκαλιές σε κήπους του ΄Αργους (Εικ. 2).
Εικ.2: Ζώνη καλλιέργειας εσπεριδοειδών με τα σημεία προσβολής στα Ίρια, στη Ν. Κίο και στο Άργος
Υπενθυμίζουμε λοιπόν ορισμένα στοιχεία που είχαν αναφερθεί στο με αριθ. 12445/1-11-2010 Δελτίο που είχε εκδώσει η Υπηρεσία μας και αφορούν τα συμπτώματα, την επιδημιολογία, τη μετάδοση και τους τρόπους αντιμετώπισης .
Έτσι, αυτό προσβάλλει κυρίως τα φύλλα και λιγότερο τους καρπούς. Στα φύλλα προκαλεί σταχτιές κηλίδες που καλύπτουν σχεδόν ολόκληρη τη φυλλική επιφάνεια προσδίδοντας στο προσβεβλημένο δένδρο μία χλωρωτική όψη, ενώ οι προσβεβλημένοι καρποί αποκτούν μία υπόφαια όψη. Στις σοβαρές προσβολές προκαλεί κακή λειτουργία του φαινομένου της φωτοσύνθεσης και της διαπνοής του φυτού με αποτέλεσμα τις θερμές ώρες αυτό να χάνει μεγάλες ποσότητες νερού και τελικά τα δέντρα να εμφανίζουν μία εξασθενημένη ανάπτυξη και μειωμένη παραγωγή. Τα φύλλα καθίστανται ασθενικά και με ένα ελαφρύ άνεμο πέφτουν απογυμνώνοντας έτσι τελείως τα κλαδιά. Στις μανταρινιές και στις πορτοκαλιές προσβάλλονται τόσο τα φύλλα όσο και οι καρποί, ενώ παρατηρήθηκαν εκτεταμένες προσβολές στην περιοχή του Ελληνικού Αργολίδας σε λεμόνια. (Εικ. 3) καθώς επίσης και εντυπωσιακή φυλλόπτωση (Εικ. 4).
Υπενθυμίζουμε λοιπόν ορισμένα στοιχεία που είχαν αναφερθεί στο με αριθ. 12445/1-11-2010 Δελτίο που είχε εκδώσει η Υπηρεσία μας και αφορούν τα συμπτώματα, την επιδημιολογία, τη μετάδοση και τους τρόπους αντιμετώπισης .
Έτσι, αυτό προσβάλλει κυρίως τα φύλλα και λιγότερο τους καρπούς. Στα φύλλα προκαλεί σταχτιές κηλίδες που καλύπτουν σχεδόν ολόκληρη τη φυλλική επιφάνεια προσδίδοντας στο προσβεβλημένο δένδρο μία χλωρωτική όψη, ενώ οι προσβεβλημένοι καρποί αποκτούν μία υπόφαια όψη. Στις σοβαρές προσβολές προκαλεί κακή λειτουργία του φαινομένου της φωτοσύνθεσης και της διαπνοής του φυτού με αποτέλεσμα τις θερμές ώρες αυτό να χάνει μεγάλες ποσότητες νερού και τελικά τα δέντρα να εμφανίζουν μία εξασθενημένη ανάπτυξη και μειωμένη παραγωγή. Τα φύλλα καθίστανται ασθενικά και με ένα ελαφρύ άνεμο πέφτουν απογυμνώνοντας έτσι τελείως τα κλαδιά. Στις μανταρινιές και στις πορτοκαλιές προσβάλλονται τόσο τα φύλλα όσο και οι καρποί, ενώ παρατηρήθηκαν εκτεταμένες προσβολές στην περιοχή του Ελληνικού Αργολίδας σε λεμόνια. (Εικ. 3) καθώς επίσης και εντυπωσιακή φυλλόπτωση (Εικ. 4).
Εικ 3: Λεμόνι ποικιλίας Interdonato με σταχτιά όψη λόγω προσβολής από το άκαρι
Εικ. 4: Λεμονιά με σοβαρή προσβολή και εντυπωσιακή φυλλόπτωση
Το άκαρι ζει και αναπτύσσεται κυρίως στην άνω επιφάνεια των φύλλων, κατά μήκος της κεντρικής νεύρωσης όπου παρατηρούνται και οι πρώτες ωοτοκίες (Εικ. 5, 6).
Το άκαρι ζει και αναπτύσσεται κυρίως στην άνω επιφάνεια των φύλλων, κατά μήκος της κεντρικής νεύρωσης όπου παρατηρούνται και οι πρώτες ωοτοκίες (Εικ. 5, 6).
Εικ. 5: Ωοτοκίες και εκδύσεις κατά μήκος της κεντρικής νεύρωσης φύλλου λεμονιάς
Εικ. 6: Ωοτοκίες και εκδύσεις κατά μήκος της κεντρικής και των πλευρικών νευρώσεων φύλλου πορτοκαλιάς και μανταρινιάς Κλημεντίνης
Όταν ο πληθυσμός είναι μεγάλος τότε μπορεί να εντοπιστεί και στην κάτω επιφάνεια των φύλλων, ενώ το χειμώνα την προτιμά για την προστασία του. Επίσης για την ανάπτυξη, τη δραστηριότητα και την προσβολή απαιτεί θερμοκρασία περιβάλλοντος το λιγότερο 11°C, ενώ πάνω από τους 26°C η ανάπτυξή του αρχίζει να μειώνεται. Οι ευνοϊκότερες συνθήκες ανάπτυξης και δράσης είναι 21–30°C και σχετική υγρασία 60-75%. Σε περιοχές που η υγρασία είναι χαμηλή οι πληθυσμοί του δεν αναπτύσσονται, ενώ την περίοδο Μαΐου-Σεπτεμβρίου σε ξηροθερμικές περιοχές το άκαρι σχεδόν εξαφανίζεται, ενώ παραμένει σε παραθαλάσσιες περιοχές όπου υπάρχει η θαλάσσια αύρα που το ευνοεί.. Όμως, τις μεγαλύτερες ζημιές τις προκαλεί το φθινόπωρο γιατί είναι η καλλίτερη εποχή ανάπτυξής του καθώς εκτός από τις ευνοϊκές συνθήκες υγρασίας και θερμοκρασίας που επικρατούν, μειώνεται και η φωτοπερίοδος που φαίνεται ότι επηρεάζει θετικά την εξέλιξη του τετρανύχου αυτού.
Μεταδίδεται με τον άνεμο καθώς και με κάθε είδους μετακίνηση προσβεβλημένου φυτικού υλικού. Ο άνεμος πέρα από τις κινητές μορφές μπορεί να εξασφαλίσει και την διασπορά των αυγών με την πτώση των προσβεβλημένων κυρίως φύλλων.
Όπως είχε αναφερθεί και στο προηγούμενο Δελτίο Τύπου το πιθανότερο είναι η μεταφορά του εντόμου στην Αργολίδα να έγινε με τα μέσα συσκευασίας κατά την μεταφορά των προϊόντων από την Αργολίδα προς τις λαϊκές αγορές της Αθήνας. Επομένως ήταν αναμενόμενο ότι θα βρεθεί και σε άλλες περιοχές του Νομού αφού συνεχώς η διακίνηση των προϊόντων τόσο εντός του Νομού όσο και προς άλλες περιοχές γίνεται με κλούβες.
Από την πρώτη εμφάνιση του τετρανύχου το Σεπτέμβριο του 2010, μέχρι το φετινό Σεπτέμβριο έξη (6) χρόνια μετά, εκτός ορισμένων σποραδικών προσβολών στα Ίρια δεν υπήρξαν σημαντικά προβλήματα. Κατά την πρώτη εμφάνισή του ο εχθρός αυτός αντιμετωπίστηκε αποτελεσματικά με τα διαθέσιμα τότε σκευάσματα, μέρος των οποίων όμως έχει πλέον αποσυρθεί.
Όμως, από το Σεπτέμβριο παρατηρήθηκαν εκτεταμένες προσβολές από το έντομο σε πολλά σημεία των Ιρίων, όπου φαίνεται ότι έχει εγκατασταθεί, αλλά και σε άλλες περιοχές της Αργολίδας με εσπεριδοειδή όπως τα Σταθέικα, τη Χούνη, το Ελληνικό, το Μάνεσι, τη Μηδέα.
Συστήνεται λοιπόν η άμεση αντιμετώπιση του εντόμου με τη χρήση εγκεκριμένων εντομοκτόνων, κατάλληλων ανάλογα με το στάδιο και τον πληθυσμό του. Επειδή όπως αναφέρθηκε τα αυγά και τα ακμαία του Eutetranychus orientalis μεταφέρονται με τον αέρα, προκειμένου να είναι αποτελεσματικοί οι ψεκασμοί στα προσβεβλημένα κτήματα μιας περιοχής, θα πρέπει αυτοί να γίνονται συγχρόνως ή με μικρή χρονική απόσταση ώστε να μη μένουν εστίες επιμόλυνσης.
Για τον παραπάνω λόγο θα πρέπει να ψεκάζονται και οι λεμονιές καθώς και τα εσπεριδοειδή των κήπων εφόσον αυτά είναι προσβεβλημένα, τηρώντας τους κανόνες ορθής χρήσης γεωργικών φαρμάκων σε κατοικημένες περιοχές και μόνο με επιτρεπόμενα σκευάσματα.
Σε κάθε περίπτωση πρέπει να τηρείται το χρονικό όριο που αναγράφεται στην ετικέτα του σκευάσματος από την εφαρμογή μέχρι τη συγκομιδή προκειμένου να μη βρεθούν υπολείμματα στους καρπούς και να εναλλάσσονται οι δραστικές ουσίες για να μην αναπτυχθεί ανθεκτικότητα.
Επιπλέον επειδή οι κλιματολογικές συνθήκες ανάπτυξης και δράσης του συγκεκριμένου τετράνυχου διαφέρουν από αυτές που ευνοούν τους υπόλοιπους τετρανύχους, θα πρέπει η αναζήτηση ακμαίων και αυγών να ξεκινά από το τέλος Αυγούστου. Οι ευνοϊκότεροι μήνες για την εξέλιξη του Eutetranychus orientalis είναι αυτοί του Φθινοπώρου. Τα επίπεδα υγρασίας του φετινού Φθινοπώρου με τις βροχές του Σεπτεμβρίου και του Οκτωβρίου καθώς και η διατήρηση της θερμοκρασίας μεταξύ 21°C και 30°C επηρέασαν ευνοϊκά την εξάπλωση του.
Τέλος, επισημαίνεται ότι επειδή το έντομο εμφανίζεται εστιακά δηλαδή όχι σε όλα τα δέντρα του κτήματος, γεγονός που πιθανώς εξηγεί την «έκρηξη» στα Ίρια και άλλες περιοχές μετά από τόσα χρόνια, θα πρέπει να ελέγχονται σχολαστικά όλα τα δέντρα του κάθε κτήματος. Έτσι με τον εντοπισμό των πρώτων δένδρων με προσβολή να γίνεται αντιμετώπιση πριν επεκταθούν οι πληθυσμοί του τετρανύχου σε ολόκληρο το κτήμα καθώς επίσης και στη γύρω περιοχή.
Ο Προϊστάμενος της Υπηρεσίας
Δημήτριος Δήμου
Γεωπόνος
