Μια πολυβραβευμένη ποιήτρια και συγγραφέας, με ενεργό ρόλο στον κόσμο των Γραμμάτων, είτε ως μέλος επιτροπών λογοτεχνικών διαγωνισμών με κύρος δεκαετιών, είτε ως μέλος Πανελλήνιων Ενώσεων, με έργα της να έχουν τύχει μετάφρασης, παραδίδει μια εξίσωση στο Tριώνυμο ερώτων, την πρόσφατη ποιητική της συλλογή από τις εκδόσεις Κούρος.
Ναύπλιο – Πειραιάς, μια συνάντηση πιο καυτή από το καλοκαίρι.
Γκέλη καλώς σε βρήκα. Χάρηκα κι εγώ πολύ με τη
συνάντησή μας. Σε ευχαριστώ για τη συνέντευξη.
Τι πιστεύεις ότι περιμένει σήμερα η
κοινωνία από μια ποιήτρια;
Αν κατορθώσει μια ποιήτρια/ένας ποιητής να
αφυπνίσει, να προβληματίσει και να κινητοποιήσει μια κοινωνία στην πληθώρα
προβλημάτων που αντιμετωπίζει, τότε έχει ήδη δοθεί και η απάντηση στο ερώτημα.
Στο ποίημα Θα ʼρθείς; γράφεις,
«Καίγομαι… /Από επιθυμία; /Από το σωστό;/ Από τολάθος;/Από την ευτυχία;».
Τι συμβαίνει όταν καιγόμαστε από το λάθος;
Είναι η στιγμή που συνειδητοποιείς ότι ένα λάθος
μπορεί να σε παρασύρει σε σκοτεινά μονοπάτια, να σε καταστρέψει. Είναι όμως και
η στιγμή που ένα λάθος μπορεί να σε δυναμώσει, να σε ωριμάσει, να αποκτήσεις
περισσότερη εμπειρία ώστε να προστατεύσεις μελλοντικά τον εαυτό σου. Ήδη έχεις
καεί είτε πολύ είτε λίγο από ένα λάθος κι ενδεχομένως δεν μπορείς να το
ξεχάσεις ποτέ. Κάθε λάθος, όταν έρθει και το πλήρωμα του χρόνου, σε ξεγυμνώνει
αποκαλύπτοντας επιλογές και αποφάσεις κάποιας στιγμής. Όσον αφορά το σωστό, είναι ό,τι πιο όμορφο
μπορεί να σου συμβεί.
Υπάρχει το απόλυτο στον έρωτα;
Θεωρώ ότι υπάρχει. Όταν μιλά ταυτοχρόνως το σώμα και
η ψυχή.
Στο Άφεση αμαρτιών, με τον τελευταίο
στίχο να τάζει «εξομολόγηση», πόσο παρελθόν ξεπλένεται με κάτι τέτοιο;
Όσο είναι έτοιμος ο άλλος να σου δώσει άφεση
αμαρτιών. Εκεί βρίσκεται και η απεριόριστη αγάπη του άλλου προς τον άλλον. Η
κατανόηση και η συγχωρητικότητα.
Τι μουσική θα ταίριαζε με το βιβλίο σου;
ΜουαρέσειπολύτοDancemetotheendofloveτουLeonardCohen, μεστοιχεία ποπ και
τζαζ μουσικής.
Οι Άγιες Ώρες του τωρινού έρωτα είναι
αυτές που διαμορφώνουν τον επόμενο;
Θεωρώ πώς ναι! Έχεις ήδη επανεκτιμήσει τη ζωή σου,
τους ανθρώπους γύρω σου, μπορείς να τολμήσεις έναν νέο έρωτα.
Ξεφυλλίζοντας τα ποιήματα, έχεις αφιερώσει
ένα από αυτά στο σύζυγό σου. Ποιο είναι το μυστικό μιας σχέσης που εξακολουθεί
να είναι «ερωτικό γιορτάσι»;
Να έχεις αποδεχθεί τον άλλον με τα ελαττώματά του.
Να εκτιμάς αυτά που σου προσφέρει. Να έχεις ενσυναίσθηση και κυρίως να δίνεις
«χώρο» και χρόνο στον άλλον να κάνει αυτό που θέλει. Με λίγα λόγια να στηρίζει
ο ένας τον άλλον στη σχέση με σεβασμό και αποδοχή.Είναι πάντα κάτι βράδια, ποτέ
πρωινά, που όσο και να προσπαθήσουμε, δεν μπορούμε να αποφύγουμε να μην
αναποδογυριστεί το πλεούμενο της αγάπης. Στο Εκείνη η βραδιά, υπάρχει αυτή η
ανατροπή.
Είναι οι ναυαγοί της αγάπης οι πιο
κατάλληλοι για να μπαρκάρουμε μαζί τους;
Θα επέλεγα τον χρόνο πρώτα να γιατρέψει τις πληγές
και κατόπιν ναι, οι ναυαγοί της αγάπης είναι οι πιο κατάλληλοι για να
μπαρκάρουμε μαζί τους. Με μια υπόσχεση: την αλήθεια στη σχέση.
Ανάμεσα σε δυο εραστές, ποιος είναι ο
κλειδοκράτορας της σχέσης;
Ανάλογα το ποιον της σχέσης και την ένταση του
έρωτα. Σε έναν έρωτα ζωηφόρο, απόλυτο, ιδανικό, με συναισθηματική πληρότητα δεν
υπάρχουν κλειδοκράτορες, είναι και οι δύο.
Αν η συλλογή σου ήταν πίνακας, ποιος θα
ήταν;
Ο πίνακας του RoyLichtenstein – Φιλί V (1964).
Πώς γίνεται το μέλι μιας σχέσης να μετατραπεί
σε δηλητήριο που, κατά τη γνώμη μου, το πίνει κυρίως ο ένας;
Όταν ο ένας από τους δύο αρχίζει να απομακρύνεται
από την σχέση για δικούς του λόγους. Ή όταν δεν ερωτεύθηκε τον άλλον τόσο πολύ.
Ή όταν το μόνο που ήθελε ήταν μια αναζωογόνηση στη ζωή του, να περάσει απλά
όμορφα. Ή όταν δεν στηριζόταν η σχέση στην αλήθεια και στην ειλικρίνεια. Τότε
δυστυχώς ο ένας από τους δύο θα υποφέρει.
Είναι σωστό να θρέφεται η αγάπη όχι μόνο
από δάκρυα χαράς, αλλά και πόνου;
Δύσκολη ερώτηση. Κυρίως όταν αναφερόμαστε στον πόνο.
Τι είδους πόνο; Ψυχικό; Σωματικό; Για να υπάρξει ισορροπία και αρμονία σε μια
σχέση πρέπει το ζευγάρι να είναι χαρούμενο, ευτυχισμένο, να δίνει και να
παίρνει και ο ένας και ο άλλος. Όταν αρχίζεις και πονάς είτε επειδή ο άλλος δεν
σου φέρεται σωστά (για παράδειγμα χειροδικεί
ή σε προσβάλλει) ή ακόμη σε στενοχωρεί ή σου κρατά μυστικά τότε πώς να θρέφεται
μια αγάπη από τον πόνο; Θεωρώ ότι είναι καταδικασμένη και κάποια στιγμή η σχέση
θα διαλυθεί.
Πόσο ανάγκη έχουμε να πιστέψουμε σε
υποσχέσεις για να μπορέσουμε κάποτε να ισχυριστούμε πως είναι ακριβό το
αντίτιμο του έρωτα;
Πολλοί και πολλές έχουν ανάγκη να πιστέψουν σε
υποσχέσεις. Πρόκειται θεωρώ για άτομα ανασφαλή, ή τρελά ερωτευμένα που δεν
μπορούν να «φιλτράρουν» προειδοποιητικά μηνύματα που τους στέλνει το ταίρι
τους. Αυτές οι υποσχέσεις, που ζητάμε από τον άλλον, έχουν πράγματι ακριβό
αντίτιμο. Κάποια στιγμή μπορεί να διαψευστούν και να γεμίσουν με πίκρα ένα
ζευγάρι. Ο άνθρωπος ερωτεύεται, υπόσχεται, βιώνει πάθος/ επιθυμίες/σωματική
έλξη, επιζητά τη δέσμευση και την οικειότητα με τον/την σύντροφο. Θέλει να αγαπήσει
και να αγαπηθεί. Εν τούτοις κάθε άνθρωπος βιώνει
διαφορετικά τον έρωτα και εκεί ακριβώς βρίσκεται και το αντίτιμο του έρωτα.
Ποιους θα καλούσες σε δείπνο;
Ανθρώπους με χιούμορ, άνετους, απλούς,
ακομπλεξάριστους, πνευματώδεις.
Πολλά ποιήματά σου περιέχουν ρητορικές
ερωτήσεις ως στίχους, που τις ένιωσα να με διαπερνούν ως βέλη ενσυναίσθησης. «Μα
γιατί αργείς; Θα ʼρθεις;», «Και τώρα;», «Με ακούς;», «Θυμάσαι;», «Θα σε δω;». Ένιωθα
τους καρδιακούς παλμούς να αυξάνονται, αγωνιούσα και εγώ για την έκβαση.
Αυτές οι ρητορικές ερωτήσεις δεν υπάρχουν μόνο σε
αυτή τη ποιητική συλλογή. Υπάρχουν και στα διηγήματά μου «Φυλλοβόλοι Πλάτανοι»
και εξακολουθώ να τις χρησιμοποιώ σε ό,τι δημιουργώ. Εγώ ως δημιουργός μπορώ να
γράφω κάτι είτε βιωματικό είτε εμπνευσμένο είτε με συγκεκριμένη τεχνοτροπία. Το
ρητορικό ερώτημα προκύπτει για να προκαλέσω συναισθήματα στον αναγνώστη.
Επιδιώκω να τον προβληματίσω, να σκεφθεί βαθύτερα. Να εμβαθύνει στα γραφόμενά
μου κι ενδεχομένως να ταυτιστεί με δικές του ενέργειες/αποφάσεις/σκέψεις.
Κυρίως να κατανοήσει ότι ο/η συγγραφέας/συγγράφισσα και ο/η ποιητής/τρια είναι
άνθρωποι που ζουν στην κοινωνία κι ενδεχομένως έχουν βιώσει παρόμοιες
καταστάσεις με τον συνάνθρωπο που τους διαβάζει.
Πόσο δραματικός είναι ο Αόριστος στην
ποίησή σου;
Όταν ο Αόριστος αναφέρεται σε συμβάντα του
παρελθόντος που έχουν αγγίξει νου και καρδιά και που έχεις κληθεί να λάβεις
αποφάσεις τότε είναι πολύ δραματικός.
Στο Βλέμμα σκοτεινό, όπου διατρανώνεται
το «Είμαι η νίκη σου, ο θρίαμβός σου για τον υπέρμετρο εγωισμό σου», αναρωτιέμαιαν
ο θρίαμβος του ενός αποτελεί την ήττα του άλλου, όταν τελειώνει μια σχέση.
Νομίζω ότι σε μία σχέση που δοκιμάζεται και που
ηττάται είναι και οι δύο χαμένοι για δικούς του λόγους ο καθένας και η καθεμιά.
Σε ισορροπημένους συναισθηματικά ανθρώπους δεν υπάρχει ο θρίαμβος παρά η παραδοχή
και η αποδοχή της κατάστασης, η συνειδητοποίηση. Αυτός που θριαμβεύει, αργότερα
θα «καρπωθεί» τα προϊόντα ενός θριάμβου ερημικού. Επομένως κι αυτός ηττάται,
ενδεχομένως το συνειδητοποιεί σε μεταγενέστερο χρόνο.
Ακροβατούμε σε σκοινί κάθε φορά που
δινόμαστε στον άλλο; Είναι λαχείο τελικά αυτό το δόσιμο; Στο Χωρισμός,δεν
υπερβάλλεις όταν παραδέχεσαι «…πάνω σε ένα σκοινί να ισορροπώ./ Με κούρασε η
προσπάθεια του ακροβάτη.»
Όταν έχεις να αντιμετωπίσεις πολλές συναισθηματικές
καταστάσεις ή επιλογές σου, όταν υπάρχει η πάλη λογικής και συναισθήματος για
αποφάσεις σου τότε δεν είναι υπερβολή να παραδεχθείς ότι κουράστηκες από την
προσπάθεια να ακροβατείς.
Το πρώτο ποίημα της συλλογής σου
τελειώνει με την ερώτηση «Ο δράκος θα φανεί;», ενώ στο τελευταίο η
αρχική ερώτηση παραμένει αναπάντητη,«Κι αυτός ο δράκος κρύφθηκε ακόμα πιο
βαθιά στην ανήλια σπηλιά του. / Τον νίκησες προσωρινά;/ Ή μήπως νέα αρχή τώρα
ξεκινά;». Μήπως όλα τα ενδιάμεσα σε μια παθιασμένη σχέση είναι για να
υποβάλλεται το ίδιο ερώτημα ξανά και ξανά, αφού δεν κρατάει για πάντα;
Τα συγκεκριμένα πεζοποιήματα έχουν μεταφυσική
έννοια. Δεν έχουν να κάνουν με τον έρωτα αυτό κατ’αυτό. Έχουν να κάνουν με τον έσω
άνθρωπο, τις αιτιώδεις σχέσεις του, τον χώρο και τον χρόνο αποφάσεων και
επιθυμιών, την ύπαρξή του μέσα στην κοινωνία, την βαθιά εμπειρική ανάλυση του
ίδιου, τους δαίμονες και τους ξορκισμούς του. Κατά πόσο μπορεί να βγει πιο
έμπειρος και πιο κερδισμένος ως άνθρωπος με σχέσεις που δοκιμάζονται στο
πέρασμα του χρόνου. Εξού και τα ερωτήματα «ο δράκος θα φανεί;» ή «Τον νίκησες
προσωρινά; Ή μια νέα αρχή τώρα ξεκινά;». Η νέα αρχή μπορεί να είναι με τον
αναγεννημένο/αναστημένο από τις δοκιμασίες άνθρωπο.
Τι θα γινόταν αν παραδεχόμαστε ότι ο
έρωτας είναι μια σταγόνα υδράργυρος που πάντα θα κυνηγάμε, μια ουτοπία;
Θα είναι σαν ένα παιχνίδι που πάντα χάνουμε ή σαν
ένα ζαχαρωτό που όμως δεν έχει τη γλύκα του. Θα απογοητευόμασταν. Θα ήμασταν
διστακτικοί, θα κλειδωνόμασταν στον ίδιο μας τον εαυτό. Θα φοβόμασταν, δεν θα
τολμούσαμε, θα δυστυχούσαμε.
Η Γκέλη Ντηλιά είναι ποιήτρια και
συγγραφέας.
