Τα πρόσωπα μιας δικτατορίας (Επέτειος της 4ης Αυγούστου) Ιστορικό αφήγημα του Τόλη Κοΐνη

Ξεκινάω με τη φωτογραφία από το 1935. Μια διμοιρία προχωράει στην Πλατεία Συντάγματος στο Ναύπλιο. Έχει ξεκινήσει από το στρατόπεδο του 8^ου Συντάγματος στο Πολύγωνο και πηγαίνει να καταλάβει τη Νομαρχία (εκεί που είναι το «Κεντρικό» και το «Μόντους» σήμερα) και απέναντι το Τηλεγραφείο (εκεί που είναι το «Ρολόι» και το «Οντυσέυ»). Είναι η ημέρα που έχει εκδηλωθεί κάποιο στρατιωτικό κίνημα. Δεν ξέρουμε ποιο ακριβώς.

Η σκηνή αυτή ήταν συνηθισμένη στην Ελλάδα του Μεσοπόλεμου.

Ένα τέτοιο κίνημα είχε γίνει και το 1923. Φιλοβασιλικοί αξιωματικοί προσπάθησαν να ανατρέψουν το καθεστώς της «Δημοκρατικής Επανάστασης του 1922». Ο Μεταξάς είναι εκ των ηγετών του πραξικοπήματος. Τοποθετεί στην Κόρινθο φρούραρχο ένα νεαρό τότε αξιωματικό τον Κωνσταντίνο Μανιαδάκη. Η γνωριμία ήταν καθοριστική για την Ελληνική Ιστορία. Ο Μεταξάς μπαίνει στο τρένο στην Κόρινθο και κάνει μια θριαμβευτική περιοδεία Άργος – Ναύπλιο – Τρίπολη. Τα ρεπορτάζ της εποχής λένε πως μιλάει σε ενθουσιώδεις  και πολυπληθείς συγκεντρώσεις βασιλοφρόνων.

Δυστυχώς, και για τους δύο, τότε εμφανίστηκε προασπιστής της Δημοκρατίας ένας άλλος εξ ίσου φασίστας με αυτούς, ο στρατηγός Πάγκαλος. Πλησιάζει την Κόρινθο με αντιτορπιλικά, απειλεί με βομβαρδισμό, ο Μανιαδάκης απαντάει «ΜολώνΛαβέ», ο άλλος αρχίζει τις κανονιές, σκορπάει ο στρατός των Βασιλοφρόνων, ο Μεταξάς ίσα που προλαβαίνει να μπει στο τρένο, πάει στην Πάτρα, εισέρχεται λαθρεπιβάτης σε ένα πλοίο που έφερνε Νορβηγικούς μπακαλιάρους, φεύγει για Ιταλία. Ο Μανιαδάκης συλλαμβάνεται και αποτάσσεται από τον στρατό, μετά μερικά χρόνια δίνεται αμνηστία, αλλά προτιμάει να παραιτηθεί από τον στρατό και να ασχοληθεί με οικοδομικές επιχειρήσεις.

Τον Απρίλιο του 1936, ο Μεταξάς αναλαμβάνει υπηρεσιακός Πρωθυπουργός. Τα  αστικά κόμματα του δίνουν ψήφο εμπιστοσύνης. Εναντίον του ψηφίζουν μόνο το ΚΚΕ και ο Γεώργιος Παπανδρέου.

Επικαλείται τον κομμουνιστικό κίνδυνο και προχωράει σε κατάλυση του κοινοβουλευτικού πολιτεύματος. Χωρίς πραξικόπημα, χωρίς κινήσεις στρατευμάτων, χωρίς συνωμοσίες. Μέρα μεσημέρι κάλεσε την Κυβέρνησή του σε συνεδρίαση και εξέδωσε τα διατάγματα επιβολής δικτατορίας.

Αμέσως πρόσθεσε στην Κυβέρνηση ένα νέο πρόσωπο. Εκτός πολιτικής μέχρι τότε. Τον Μανιαδάκη. Του αναθέτει το Υφυπουργείο Δημοσίας Τάξεως.

(Μέχρι τότε η αστυνομία και η χωροφυλακή υπάγονταν άλλοτε στο Υπουργείο Εσωτερικών και άλλοτε στο Υπουργείο Στρατιωτικών, τότε για πρώτη φορά απέκτησαν ξεχωριστό πολιτικό προϊστάμενο)

Ο Μανιαδάκης τότε ανακαλύπτει το …δεύτερο πρόσωπό του στον Σπύρο Παξινό, αξιωματικό της Αστυνομίας Πόλεων. Πρώτος στόχος η εξόντωσις του κομμουνισμού.

Εργάζονται μεθοδικά. Επαγγελματικά. Δημιουργούν ένα πρωτοφανές δίκτυο χαφιέδων και συλλαμβάνουν κάθε μέλος και συμπαθούντα το ΚΚΕ.

Η συνέχεια ήταν τραγική.

·         Κλωτσομπουνίδια

·         Βούρδουλας

·         Φάλαγγας. Και επειδή δεν έφταναν τα παραδοσιακά αυτά βασανιστήρια προχώρησαν σε καινοτομίες:

·         Πάγος. Κρέμαγαν τον βασανιζόμενο με θηλιά στον λαιμό και δεμένα χέρια. Τον έβαζαν να πατάει σε μια παγοκολόνα. Έπρεπε να διαλέξει μεταξύ απαγχονισμού, κρυοπαγήματος ή δήλωσης αποκήρυξης του κομμουνισμού.

·         Ρετσινόλαδο. Ο Μανιαδάκης καταγόταν από το Σοφικό της Κορινθίας, χωριό που είχε τότε αρκετούς επαγγελματίες ρητινοσυλλέκτες. (Οι γνωστοί ρετσινάδες. Κατασκήνωναν το καλοκαίρι σε πευκοδάση, χάραζαν τα δέντρα έβαζαν κουπάκια, μάζευαν το ρετσίνι και το πουλούσαν γιατί είχε τότε πολλές βιομηχανικές εφαρμογές). Ήξερε ότι το ρετσινόλαδο ήταν ισχυρό καθαρτικό. Ανάγκαζαν τον κρατούμενο να το πιει… μέχρι να σιχαθεί τον εαυτό του… Παρόμοια μέθοδο είχε χρησιμοποιήσει ο Μουσολίνι το 1922 στην Ιταλία, με καστορέλαιο. (Οι δικοί μας φασίστες προτίμησαν φυτικό προϊόν).

Εκτός από τα βασανιστήρια είχαμε φυλακίσεις και εκτοπίσεις.

Ο βασικός τόπος εγκλεισμού των ηγετικών στελεχών του ΚΚΕ ήταν οι φυλακές της Ακροναυπλίας. Ο αρχηγός του κόμματος όμως, ο Ν. Ζαχαριάδης, κλείστηκε στην Κέρκυρα για να είναι απομονωμένος από τους υπόλοιπους. Οι διάφοροι δημοκρατικοί πολιτικοί προτιμήθηκε να εκτοπιστούν σε νησιά (Μακριά από κομμουνιστές για να μην προκύψει Λαϊκό Μέτωπο). Οι δημοκρατικοί στρατιωτικοί σε ξεχωριστές από τους άλλους φυλακές και εξορίες.

Για να ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός της καταστολής ο Μανιαδάκης έφτιαξε και … ένα δικό του ΚΚΕ. Μάζεψε μερικούς που είχαν σπάσει στα βασανιστήρια. Ίδρυσε ένα ψευδεπίγραφο Πολιτικό Γραφείο και εξέδιδε σε τυπογραφεία της Ασφάλειας και έναν παράνομο (πλαστό) Ριζοσπάστη. Ο ορισμός της προβοκάτσιας. Αν κάποιος έπαιρνε το έντυπο αυτό και εκδηλωνόταν, χωρίς να ξέρει,  αμέσως «τυχαία» συλλαμβανόταν.

Τον κατηγόρησαν ότι πολλά από τα μέτρα ήταν αντιγραφή αντίστοιχων της Γκεστάπο. Ο Μανιαδάκηςδεν δούλευε για τους Γερμανούς, αλλά για τις «Δυτικές Δημοκρατίες», με απλά λόγια η Ιντέλιτζενς Σέρβις είχε διαβρώσει τα πάντα. Στο παλάτι είχε βάλει μια γυναίκα- με την οποία είχε σχέση ο βασιλιάς, και έναν παππά!!! (Άγγλος πράκτορας ο οποίος παρουσιάστηκε στην Ελλάδα σαν …Πολωνός Ορθόδοξος και διορίστηκε ιερέας των ανακτόρων). Στην Κυβέρνηση είχαν τοποθετήσει τον δημοσιογράφο Ιωάννη Διάκο, χωρίς καμία θεσμική αρμοδιότητα παρίστατο σε όλες τις συνεδριάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου. Στην Αστυνομία είχαν το δίδυμο Μανιαδάκη – Παξινού.

 

Το μέγεθος του χαφιεδισμού που είχαν καλλιεργήσει δεν είχε προηγούμενο (και μένει αξεπέραστο), Για παράδειγμα αναφέρω το εξής επεισόδιο:

Μετά την 28 Οκτωβρίου 1940 βρέθηκαν συγκρατούμενοι – όλως παραδόξως – ο ποιητής Κώστας Βάρναλης και ο λογοτέχνης Μ.Καραγάτσης. Ο Βάρναλης αν και κομμουνιστής ήταν έξω και έπρεπε να ανακριθεί για τί στάση θα κρατούσε απέναντι στον πόλεμο. Ο άλλος όμως που ήταν εθνικόφρων και από καλή οικογένεια; Είχαν εντοπίσει ιδιωτικές συζητήσεις που είχε πει, σε άσχετη εποχή, καλά λόγια για τον Ιταλικό Φασισμό, τις είχαν καταγράψει στον φάκελό του!!!

Ο Παξινός είχε λάβει και καθήκοντα Αντικατασκοπίας. Εξουδετέρωσε γερμανόφιλες και Ιταλόφιλες κινήσεις. Είχε καταγεγραμμένους όλους τους πιθανούς ύποπτους για καλές σχέσεις με Βουλγαρία και Ρουμανία (φασιστικά καθεστώτα, τότε, και στις δύο χώρες). Μόλις ξεκίνησε ο πόλεμος τους έκλεισε όλους αυτούς σε στρατόπεδα συγκέντρωσης (ένα στρατόπεδο Ρουμανιζόντων είχε λειτουργήσει και στην Κόρινθο).

Κάποτε ρώτησαν τον Μανιαδάκηαν η 4^η Αυγούστου είναι φασιστικό καθεστώς ή κάποια παραλλαγή. Χωρίς να διστάσει έδωσε την απάντηση: «Η 4^η Αυγούστου είναι, ό,τι φάμε, ό,τι πιούμε κι ό,τι….»

Όταν μας επιτέθηκαν οι Γερμανοί, η Ιντέλιτζενς Σέρβις (οι διαβόητες μυστικές υπηρεσίες της Αγγλίας) περιέλαβαν στον κατάλογο των φυγάδων και τους τρεις. Μανιαδάκη, Παξινό και Διάκο. Τους πήγανε στην Αίγυπτο. Εκεί όμως ο ρόλος τους είχε τελειώσει.

Ο Μανιαδάκης έπρεπε να σταλεί σε απομόνωση. Τον μετέφεραν, από Αίγυπτο σε Αργεντινή, για να είναι μακριά από τα πολιτικά γεγονότα. Τον διόρισαν «επόπτη πρεβειών» και για οκτώ χρόνια έκανε διακοπές στο Μπουένος Άϋρες, λαμβάνοντας κανονικά μισθό. Τον ξαναχρειάστηκαν μετά το τέλος του εμφυλίου. Τον επαναφέρανε στην Ελλάδα, για να διασπάσει το Λαϊκό Κόμμα.

(Ο αρχηγός του Λαϊκού Κόμματος είχε κάνει το λάθος να μην ακολουθήσει την γραμμή των Αγγλοαμερικάνων και να μην ψηφίσει στον ΟΗΕ την αναγνώριση του κράτους του Ισραήλ. Αποτέλεσμα μεθόδευσαν τη διάλυση του κόμματός του).

Ο Ι. Διάκος στην Αίγυπτο μπήκε και αυτός στο «ψυγείο». Είχε φύγει μεταφέροντας μια αμύθητη ποσότητα χρυσών λιρών. Δεν του επέτρεψαν ανάμειξη στα πολιτικά, αλλά και δεν τον κυνήγησαν για παράνομο πλουτισμό επί Δικτατορίας. Πολύ μετά, το 1952,ξανατοποθετήθηκε από τον Πάπαγο στην ίδια θέση που είχε και επί δικτατορίας Μεταξά.

Η τύχη του Παξινού ήταν πιο μυθιστορηματική … Έμεινε στο ψυγείο για ένα χρόνο. Μετά συνελήφθη από τους Άγγλους με την κατηγορία κατασκοπίας υπέρ των Γερμανών, φυλακίστηκε στην αρχή στην Συρία !! και μετά στην Βομβάη των Ινδιών !!!! Δεν ξαναγύρισε στην Ελλάδα. Ο φάκελός του μεταβιβάστηκε σε Ελληνική εισαγγελία για να καταδικασθεί ως δοσίλογος – κατάσκοπος των ναζί. Οι Άγγλοι δεν έστειλαν αποδεικτικά στοιχεία. Αθωώθηκε. Παρέμεινε στο Καράτσι του Πακιστάν όπου και δολοφονήθηκε. Αιτία φόνου κατά την τοπική αστυνομία ήταν …οικονομικές διαφορές. Με ποιους; Με κάποια τοπική Μαφία ή με την Ιντέλιτζενς Σέρβις; Όταν μεταφέρθηκαν τα οστά του στην Ελλάδα, ο μόνος που τον τίμησε ήταν ο …Μανιαδάκης.

Το κοινό και των τριών ήταν πως γνώριζαν λεπτομέρειες για τον θάνατο του Ι. Μεταξά και του διαδόχου του Αλ. Κορυζή. Οι δύο ήταν από τα τελευταία άτομα που τους είχαν δει ζωντανούς… ο άλλος απλώς γνώριζε.

ΥΓ. Η φωτό είναι από την ομάδα «παλαιές φωτογραφίες του Ναυπλίου». Νομίζω ότι είναι η πιο χαρακτηριστική για το κλίμα στο Ναύπλιο του μεσοπόλεμου και για αυτό την έβαλα. Φωτογραφίες του Μανιαδάκη στο διαδίκτυο κυκλοφορούν πολλές. Του Παξινού, μόνο αυτή με τη στολή του αστυφύλακα. Του «μυστικοσύμβουλου» Ι. Διάκου, δεν βρήκα ούτε μία δημοσιευμένη.