.gif "ΔΕΥΑ ΝΑΥΠΛΙΟΥ")
Αρχές Ιουλίου 1715 εκατόν είκοσι χιλιάδες Τούρκοι στρατιώτες απέκλεισαν ,πολιόρκησαν το βενετοκρατούμενο Ναύπλιο.
Μαρτυρίες της εποχής αναφέρουν ότι οι σκηνές τους γέμισαν όλη την έκταση από του Σερεμέτη μέχρι το Παλαιόκαστρο (Τίρυνθα),αλλά υπήρχαν σκηνές και μέχρι το Άργος.
Η βενετική φρουρά στο Ναύπλιο και στο Παλαμήδι ήταν μόνο 1747 οπλίτες.
Τούρκικα πλοία κατέστρεψαν τον ναύσταθμο των Βενετών στο Τολό και αποβίβασαν βαρύ οπλισμό στην Καραθώνα.Πάνω στα τείχη της Τίρυνθας ,αλλά και στην Άρεια έστησαν κανόνια και από εκεί κτυπούσαν τους προμαχώνες του Ναυπλίου,ενώ με χρήση εκρηκτικών άνοιξαν ρήγμα στον προμαχώνα Τανάλια.
Μάχες περιγράφονται σώμα με σώμα Βενετών και Τούρκων,ενώ οι πολιορκητές κατέστρεψαν το δίκτυο ύδρευσης της Άρειας . Ο υπόγειος αγωγός που είχε κατασκευαστεί την περίοδο της α’ ενετοκρατίας περνούσε από τον λόφο των Αγίων Πάντων και έφερνε νερό στην πόλη και κατά κατά μήκος της διαδρομής είχαν κατασκευαστεί δεκαοχτώ φρεάτια επίβλεψης και καθαρισμού του.
Δεν ήταν η πρώτη φορά που οι τούρκοι πολιορκητές κατέστρεφαν τον αγωγό.Το είχαν κάνει για πρώτη φορά και το 1538
Οι κάτοικοι μέσα στο φρούριο, αποκλεισμένοι ζούσαν με όσα έβλεπαν, σε καθεστώς αγωνίας και φόβου κάθε στιγμής, κάθε ώρας που περνούσε για τα παιδιά τους,για τις οικογένειές τους, για τις ζωές τους.
Οι πιο εύποροι μαζεύτηκαν και υπό την καθοδήγηση του ηγούμενου του λατινικού ναού του Αγίου Μάρκου, συναποφάσισαν να κρύψουν σς κοινή κρύπτη ότι διαμάντια,πολύτιμους λίθους, χρήματα είχαν στην κατοχή τους.Ίδια τύχη περίμενε όλους.
Τα τοποθέτησαν σε κατάλληλα κουτιά , αφού τα καταμέτρησαν και τα κατέγραψαν αναλυτικά ,ότι ανήκε σε κάθε ένα ιδιοκτήτη.Ήταν η τελευταία ημέρα.
Εκείνες τις ώρες τούρκοι έκαναν σκάλα τα σώματά τους ,ανέβηκαν στα τείχη και άνοιξαν την ’’πύλη της θαλάσσης’’ και όλοι εισέβαλαν στην πόλη.
Ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι στην πόλη ζούσαν 25000 άτομα « Βενετοί ,Έλληνες και όλα τα γένη»,κυρίως έμποροι που μετέφεραν την πραμάτεια τους από την Βενετία. Μαρτυρίες από τους ανθρώπους που έζησαν τα γεγονότα ,αλλά και επώνυμοι και ανώνυμοι στιχουργοί περιέγραψαν άγριες σκηνές ,όπου οι Τούρκοι κούρσεψαν εκκλησίες, άνοιξαν τάφους, ’’έκοψαν’’τον ανδρικό πληθυσμό.
’’ Έπαιρναν τα παιδιά από την αγκαλιά των μανάδων,τα ξεχώριζαν σαν πρόβατα και τα έστελναν στην σκλαβιά. Κοπέλες που δεν έβγαιναν μήτε στα παράθυρα των σπιτιών τους κατέληξαν μέσα σε λίγες ώρες γυμνές, σε κοινή θέα, σε καραβάνια σκλαβιάς’’.
Οι πηγές γράφουν 6000 γυναικόπαιδα πήραν τους δρόμους των σκλαβοπάζαρων στη Σμύρνη,την Πόλη ,την Μπαρμπαριά.
ΕΝΑ ΑΙΩΝΑ ΜΕΤΑ
Το καλοκαίρι του 1813 ένας γέρος Βενετός έφθασε στο τουρκοκρατούμενο Ναύπλιο. Αφού περιήλθε και θεώρησε με περιέργεια όλη την πόλη, κατέληξε στο σπίτι του οθωμανού Σεμίραλη και μυστικά είπε στον ιδιοκτήτη:« είμαι απόγονος μιας των επισημοτέρων οικογενειών αι οποίαι κατώκουν ενταύθα,καθ’όν καιρόν εκυριεύθη δια πολιορκίας το φρούριον παρά των τούρκων.
Γνωρίζω δε εκ παραδόσεως, ότι κατά τας τελευταίας της πολιορκίας ημέρας, όλαι αι επίσημοι οικογένειαι, ως και ο ηγούμενος της υπαρχούσης τότε εν τη ακροπόλει Μονής συλλέξαντες τα χρήματα των και όλα τα πολύτιμα σκεύη τα έκρυψαν εις υπόγειον, ευρισκόμενον ακριβώς υπό την οικίαν σου και τα οποία δύνασαι να ανεύρης οδηγούμενος από τα εξής σημεία: σκάπτων εντός της αυλής σου θέλεις εύρει φρέαρ εις την ανατολικήν πλευράν του οποίου υπάρχει οπή αρκετά ευρύχωρος,φέρουσα εις μεγάλον υπόνομον, κτισμένον εκατέρωθεν με τοίχον ασβετόκτιστον και σκεπασμένον άνωθεν με λίθους .
Προχωρών ολίγα βήματα εντός του υπονόμου τούτου,θέλης παρατηρήση αριστερόθεν μέγα μάρμαρον όπισθεν του οποίου υπάρχει μικρότερος υπόνομος φέρων και σπήλαιον αρκετά ευρύχωρον Εις μίαν γωνίαν τούτου ευρίσκεται λαξευμένον επί του βράχου άλλο μικρότερον σπήλαιον και εντός αυτού εναποθέτησαν.
Οι μεν αδάμαντες και λοιποί πολύτιμοι λίθοι εκάστης οικογενείας περικλεισμένοι εις μεταλλικά αγγεία,δια να μην συνγχέονται,τα δε χρήματα χύδην,αφού προηγήθη καταγραφή καθόσον είναι πολλαπλά…»
Αυτά ανέφερε ο Βενετός και πρότεινε στον Σεμίραλη να επιχειρήσουν από κοινού την εκσκαφή.
Ο οθωμανός όμως δεν αποδέχτηκε την πρόταση,γιατί όπως του απάντησε ήταν παράνομο να κάνουν λαθροεκσκαφή και ο τούρκικος νόμος προέβλεπε την ποινή του θανάτου για τέτοιες ενέργειες ,χωρίς την ειδική άδεια του πασά ή του Σουλτάνου.
Ο γέρος Βενετός αναγκάσθηκε να αναχώρησει άπρακτος,απογοητευμένος
Τα χρόνια της οθωμανικής κατοχής κτίστηκαν βρύσες και λουτρά μέσα στην πόλη και κατά μήκος του υδραγωγείου της Άρειας. Οι βρύσες με τα πηγαία νερά εντάσσονταν στις επιταγές της θρησκείας των μουσουλμάνων και κάποιες σώζονται με επιγραφές στην αραβική γραφή.
Το 1821 ξέσπασε η επανάσταση των Ελλήνων και η πόλη/φρούριο Ναυπλίου πολιορκήθηκε.
Το δίκτυο της Άρειας καταστράφηκε πάλι.
Το 1825 ο αστυνόμος Ναυπλίου Νικόλαος Γερακάρης έγραφε προς το υπουργείο Αστυνομίας ότι το εισερχόμενο στην πόλη νερό είναι ακάθαρτο και βρώμικο επειδή το πλήθος των εποίκων έσπαζε το δίκτυο .
Ο γιατρός και καλόγερος Διονύσιος Πύρρος έγραφε σχετικά:‘’Οι λαοί συνέτρεξαν πανταχόθεν και εστεναχωρούντο μεγάλως,μάλιστα και η επιδημική νόσος επροχώρησε,ώστε οι άνθρωποι απέθνισκον καθ’εκάστην άπειροι,και κάποιος ιατρός Γάλλος τότε έλεγε ότι το νερόν του Ναυπλίου είχε μέταλλον ,και βλάπτει εις τους κατοίκους,το οποίον δεν ήτον αληθές ,ότι προ μικρού χρόνου και οι Τούρκοι από αυτό έπινον και δεν απέθνησκον τόσοι.Το νερόν του Ναυπλίου είναι κάλλιστον και ποτιμώτατον,αυτό έρχεται από το μικρό χωρίον Άρεια ,δύω μίλια μακράν κείμενον της πόλεως,πρό μικρού τα υδραγωγεία τούτου ήσαν χαλασμένα ,και τα νερά μολυσμένα από τας ακαθαρσίας..’’
Ο Υπουργός Εσωτερικών Γρηγόριος Δικαίος διόρισε το 1825 δύο επιστάτες να επιδιορθώσουν το δίκτυο να λειτουργήσει, και να φέρει νερό στο φρούριο[στην πόλη] του Ναυπλίου.
Ένα άλλο υδραγωγείο έφερνε νερό από την περιοχή της Γλυκειάς :’’και αυτό φέρεται στο Ναύπλιο δια υδραγωγείου,αλλά ήταν βαρύ και άνοστο’’.
Την 18 Απριλίου 1828,ο Καποδίστριας ‘’επρότεινε να διορθωθούν τα νερά της πόλεως Ναυπλίου ερχόμενα από την Άρειαν .Εις το μέρος των Αγίων Πάντων απερνούν δι’υπογείων βαθέων ,τον λόφον εκείνον ,τα οποία έχουν δεκαοχτώ περίπου πηγάδια και τα οποία πρέπει να ανοιχθούν και να εύρουν τα υπόγεια.Και από πηγάδι εις πηγάδι να καθαρισθή το ένδον ,επειδή τα ακάθαρτα ίσως δια από τον καιρόν , οπού εκτίσθησαν έπιασον πορί ,και δεν χωρεί όλον το νερόν όπου έρχεται όπισθεν δια να εύγη εις το έμπροσθεν μέρος’’
Δύο χρόνια μετά ,την 6 Σεπτεμβρίου 1830,ο διοικητής Ναυπλίου Κ.Αξιώτης ενημέρωνε τον Καποδίστρια ότι το δίκτυο ήταν σε ‘’αχρεία’’ κατάσταση και ότι διόρισε υπεύθυνο με 70 γρόσια [28 φοίνικες] τον μήνα,για να επαγρυπνεί και να το επισκευάζει.
Στην μακροσκελή έκθεσή του περιγράφονται όλα τα τότε προβλήματα της πόλης.
ΧΕΙΜΩΝΑΣ ΤΟΥ 1850 .
Ο έλληνας ιδιοκτήτης του σπιτιού Αντώνης Δοσαράς,ζήτησε με αίτησή του την 1η Ιανουαρίου 1850 από την Οικονομική εφορία Ναυπλίου, την « έγκριση εκσκαφής εις την πόλιν ταύτην ευρισκόμενην οικίαν του και τας πέριξ αυτής κείμενας εθνικάς γαίας προς εύρεσιν θησαυρού..»
Η διαταγή σχετικά με τέτοιες εκσκαφές προέβλεπε ότι το δημόσιο θα εισέπραττε το μισό της αξίας των ευρισκομένων εάν αυτά ήταν σε ιδιόκτητη γη. Αντίθετα εάν ο θησαυρός ήταν σε εθνική έκταση τότε το δημόσιο θα εισέπραττε τα ¾ της αξίας, ενώ τα έξοδα αφορούσαν τον ιδιοκτήτη και ενδιαφερόμενο .
Το θέμα απασχόλησε την περίοδο Ιανουαρίου Αυγούστου 1850 τα υπουργεία Οικονομίας, Εσωτερικών,Στρατιωτικών,την Νομαρχία και την οικονομική εφορία Αργολίδος,όπως φαίνεται και από την σχετική μεταξύ τους αλληλογραφία .
Στον χώρο τοποθετήθηκε ένας υποδεκανέας και τρείς στρατιώτες και τέλη Ιουνίου 1850 ξεκίνησαν οι εργασίες ,όπου ο οικονομικός έφορος Ναυπλίου Σ.Σωτηρόπουλος ενημέρωνε το Υπουργείο της Οικονομίας. :
« Αρξαμένης της ανασκαφής,ευρέθη πράγματικώς το φρέαρ και ο μέγας υπόνομος έχων ύψος δύο μέτρων και πλάτος ενός,ευρέθη δε και το μάρμαρον ,πλήν μετακινούμενον από την θέσιν του. Αλλά ο Δοσαράς παρατηρήσας ότι όπισθεν του μαρμάρου υπήρχεν βράχος όστις εφαίνετο μεν φυσικός αλλά παρουσίαζε και χειροποίητα σημεία ,επιχείρησε να τον τρυπήση και μετά μιας ημέρας επίπονου εργασίας ανοίξας οπήν είδεν όπισθεν του άλλον υπόνομον του οποίου το ύψος μόλις είναι ενός μέτρου. Ούτος έχον μήκος δύο περίπου μέτρων και εις το τέλος αυτού υπήρχεν πάλαι βράχος όμοιος με τον τρυπηθέντα. Ηθέλησε να τρυπήση και τούτον αλλ’ επειδή δια το ολίγον ύψος δεν ημπορούσε ο εργάτης να μεταχειρισθή ελευθέρως το εργαλείον του, αποφάσισε κατά προτροπή εμού να τρυπήση από την επιφάνειαν της γης και να προχωρήση άνωθεν του τόπου όπου ευρίσκεται ο τελευταίος βράχος δια να δυνηθή ακολούθως να τον τρυπήση και ιδώμεν αν όπισθεν τούτου ευρεθή το σπήλαιον.»
Δύο μήνες μετά, την 26 Αυγούστου του 1850,ο οικονομικός έφορος Ναυπλίου ενημέρωσε το υπουργείο της Οικονομίας ότι ενώ οι εργασίες είχαν αναδείξει μεγάλο μέρος του φρεατίου,ο ιδιοκτήτης του ακινήτου ‘’έπαυσε από του να ενεργεί περαιτέρω ανασκαφήν επι της ιδιοκτησίαν του’’.
Ο υπουργός της Οικονομίας ενημέρωσε σχετικά τον υπουργό των Εσωτερικών για την παύση των εργασιών. « Ο χώρος είχε έντονα σημάδια προηγούμενης επίσκεψης» .
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
*ΓΑΚ[Γενικά Αρχεία του Κράτους] φάκελλος Εθνικά κτηματα οικίες και οικόπεδα 1628/1850 ,
